Gaslighting Nedir? Gaslighting Meaning, Gaslighting Cümleleri

Türkiye’nin en sevilen bilgi yarışmalarından biri olan “Kim Milyoner Olmak İster?” ATV ekranlarında yer alıyor. Son bölümde yarışmacılardan birine gaslighting sendromu ile ilgili bir soru geldi. İzleyiciler kelimenin anlamını merak edip bu durumu araştırmaya başladı?

Gaslighting Ne Demek?

Gaslighting, bir psikolojik manipülasyon ve taciz yöntemidir. Bireyi kendi hafıza, algı ve akıl sağlığını sorgulayıp irdelemeye iten bir çeşit kötü yönlendirmedir. Gaslighting, genellikle narsisistik kişilik bozukluğu olan kişiler tarafından kullanılır. Gaslighting, kişinin gerçeklik algısını baltalayan bir tekniktir. Birisi size ışık tuttuğunda, kendinizi, anılarınızı, son olayları ve algıları ikinci kez tahmin edebilirsiniz. Sizi aydınlatan kişiyle iletişim kurduktan sonra, sersemlemiş hissedebilir ve sizde bir sorun olup olmadığını merak edebilirsiniz.

Gaslighting terimi, 1938 yılında yazılan ve 1944 yılında filme uyarlanan Gas Light (Gaz Lambası) adlı oyundan gelmektedir. Oyunda, erkek karakter eşini deli olduğuna ikna etmeye çalışır ve gaz lambasını söndürdüğünde eşinin bunun gerçek olmadığını fark etmesini engeller. Gaslighting yaşanan ikili ilişkilerde baskın olan birey idealleştirme, değersizleştirme ve gözden çıkarma şeklindeki üç aşamayı izler. Baskın olma ve manipüle etme amacındaki birey ilk olarak birlikteliklerinin harika olduğu algısı yaratıp hayran olma safhasına geçer. Bir sonraki ve en zor olan evre, yani değersizleştirme evresinde hayranlık duyulan birey sorunlu, ideal olmayan ve hiçbir şeyi beceremeyen bir kişiye evrilir. Gözden çıkarma safhasında ise mağdur terk edilerek yeni arayışlar içine girilir.

Gaslighting Belirtileri

Gaslighting’e maruz kalan kurbanlar sık sık kendilerini özür dilerken bulabilirler. Kendi duygu ve düşüncelerine güvenmeleri zorlaşır. Karar vermede zorlanır, kendilerini yetersiz ve değersiz hissederler. Depresyon, anksiyete, stres bozukluğu gibi ruhsal sorunlar yaşayabilirler. Gaslighting’e karşı korunmanın en iyi yolu, kendi gerçekliğinize güvenmek ve manipülatif davranışları fark etmektir. Gaslighting’i uygulayan kişiyle iletişimi kesmek veya sınırlamak da önemlidir. Ayrıca profesyonel yardım almak veya güvendiğiniz kişilerle konuşmak da size destek olabilir.

Gaslighting, psikolojik zorbalığın uç noktasıdır. Bu nedenle gaslighting’i tanımak ve önlemek hayati önem taşımaktadır.

Gaslighting Cümleleri

1. “Aşırı tepki veriyorsun.”

Bu cümle, duygularınızı ifade ettiğinizde size kendinizi kötü hissettirmek için kullanılan bir yöntemdir. Birisi size sürekli aşırı tepki verdiğinizi söylüyorsa, sizi manipüle ederek susturmak istiyor olabilir. Bu durumda nasıl davranmalısınız?

‘Ben aşırı tepki vermiyorum, sadece duygularımı normal bir şekilde dile getiriyorum.’

‘Seninle aynı fikirde olmamam, benim düşüncelerimin önemsiz olduğu anlamına gelmiyor.’

‘Senin beni anlaman benim sorumluluğum değil; bu senin tercihine bağlı bir şey.’

‘Senin yargına göre kendimi sorgulatmayacağım. Ne hissettiğimi çok iyi biliyorum.’

Sağlıklı bir ilişki güven, iletişim ve saygı gerektirir. Eğer bunlar işe yaramıyorsa, belki de sessizce uzaklaşmanın zamanı gelmiştir.

2. “Çok hassassın.”

Birisi size ‘çok hassas’ olduğunuzu söyleyerek duygularınızla alay ediyorsa, bunu kabul etmeyin. Hassas değilsiniz, normal hisleri olan bir insansınız. Durumu lehinize çevirmek için diyebilecekleriniz:

‘Ben hassas değilim, duyarlıyım.’

‘Hassas olmak kötü bir şey değil.’

‘Duygularımı ifade etmekten utanmıyorum.’

‘Nasıl hissettiğime sen karar veremezsin.’

3. “Kafanda kurmuşsun.”

Belki de partnerinizin sizi aldattığını veya bir arkadaşınızın sizin hakkınızda dedikodu yaptığını düşündünüz. Onlara bunu sorduğunuzda yalanladılar ve sizin paranoyak olduğunuzu iddia ettiler. Ya da, belki de onların bir yalanını ortaya çıkardınız ve hemen kendilerini savunmaya geçerek sizin onları yanlış anladığınızı söylediler. Bu cümle ile gaslight edildiğinizde kendinizi güvensiz hissetmeniz normaldir. Gerçekten de kafanızın karıştığını düşünebilirsiniz. Eğer birisi duyduğunuz veya gördüğünüz şeylerin gerçek olmadığını söylüyorsa, sizin verebileceğiniz cevaplar:

‘Duyduğum/gördüğüm şeyi inkar etme ve bana doğruyu söyle.’

‘Kafamda kurmuyorum, gerçekleri biliyorum.’

‘Paranoyak değilim, sadece senin yaptıklarını fark ediyorum.’

4. “Ben öyle bir şey demedim.”

Bir başka yaygın gaslighting taktiği: İnkar etmek. Sizi gaslight eden kişi sizi incitecek bir şey yapar veya söyler ve sonra bunu yaptığını/söylediğini reddeder. Bu da kendi gerçekliğinizden ve anılarınızdan emin olamamanıza neden olur.

Kendinizi korumak için;

‘Duyduğum/gördüğüm şeyi biliyorum ve hafızamı sorgulatmayacağım.’

‘Sen ne yaptığını/ne söylediğini unutmuş olabilirsin, ama ben unutmadım ve bu beni kırdı.’

‘Neden inkar ettiğini anlamıyorum, ama olanı gördüm/duydum.’

5. “O kadar da önemli bir şey değil.”

Yaşadıklarınızı küçümsemek de bir gaslighting taktiğidir. Genelde duygularınızı önemsemez ve aşırı tepki verdiğinizi söylerler. Birisi yaşadığınız zorluklara bir şeymiş gibi davrandığında, bu size gerçekten kötü hissettirebilir. Sonuçta duygularınızı yaşamaya hakkınız var. Böyle bir durumda kendinizi korumak için;

‘Benim için önemli ve hislerime saygı göstermeni istiyorum.’

‘Senin için önemli olmayabilir, anlıyorum, ama benim için öyle ve anlayışını bekliyorum.’

‘Senin önemsiz dediğin şey benim için gerçek ve bunu kabul etmeni istiyorum.’

‘Senin önemsiz bulduğun şey benim için önemli ve bunu görmezden gelmeyeceğim.’