Cumhuriyet İlan Edildikten Sonra Kazanılan Hak ve Özgürlükler Nelerdir?

Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ ün yaptığı devrimlerin en büyüğü olan Cumhuriyet İlan Edildikten Sonra Kazanılan Hak ve Özgürlükler Nelerdir? bilmemiz gereken en önemli hususlardan. Öncelikle Ülkemizin yönetim şekli değişmiş ve ve seçme seçilme hakkı getirilmiştir. Bu buna benzer Cumhuriyet’in getirdiği yenilikleri sizler için derledik…

Cumhuriyet’ten Sonra Kazanılan Hak ve Özgürlükler Nelerdir?

29 Ekim 1923 yılında ilan edilen Cumhuriyet ile birlikte Türk halkı için önemli adımlar atılmış ve önemli kararlar alınmıştır. Büyük bir devrim olan Cumhuriyet ilanı ile birlikte Türk halkı Bir çok hak ve özgürlüğe kavuşmuştur. Ulusun, egemenliğini kendi elinde tuttuğu ve bunu belirli süreler için seçtiği milletvekilleri aracılığıyla kullandığı devlet biçimidir. Atatürk Cumhuriyet ilan edilince her alanda birçok yenilik yaptı. Bu yeniliklere Atatürk Devrimleri denir.

Cumhuriyetin Sağladığı Hak ve Hürriyetler

Seçme ve Seçilme Hakkı: Kanunun yaş sınırına uyan tüm kişiler seçimde oy kullanabilir ve aday da olabilir.
Yaşama Hakkı : Herkes TC vatandaşı olarak özgürce yaşayabilir.
Eğitim Hakkı : Belirlenen eğitim sistemine göre herkesin eğitim hakkı vardır.
Özel Hayatta Gizlilik Hakkı: Herkes hayatından sorumludur. Kimse kimsenin hayatına karışamaz.
Sağlık Hakkı: Herkes sağlık yönünden iyi bir ortamda yaşamalıdır.
Dilekçe Yazma Hakkı: Herkes sıkıntısını uygun bir dille kanunlara uygun olarak dilekçe yazarak belirtebilir.
Konutun Dokunulmazlığı: Herkes kendi yaşam alanından sorumludur. Haneye tecavüz veya saldırı mümkün değildir
Kişinin Dokunulmazlık Hakkı: Hiç kimseye isteği dışında bir şey yaptırılamaz. Kişiler dokunulmazdır.

Eşit Yaşama Hakkı

Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte elde ettiğimiz en önemli haklardan biri; hiçbir şekilde sınırlandırılamaz ve engel olunamaz olan yaşama hakkıdır. Öncesinde herhangi bir yetkili ağızdan çıkacak söz ile sonlandırılabilen bu hak yasalar ile koruma altına alınmıştır. Bu hak özellikle halkçılık ilkesinin gayesi olarak hayata geçmiş ve milli iradeye dayalı halkçılık ilkesi ile toplum içinde hem eşitlik hakkı temin edilmiş hem de yaşama hakkı teminat altına alınmıştır. Azınlıklardan ve etnik gruplardan ya da işgal kuvvetlerinin baskısıyla veya mevcut kapitülasyonlardan kazanılan haksız haklar ise iptal edilmiş ve tüm birey ve kurumlar eşit hale getirilmiştir.

Sağlık Hizmetlerinden Yararlanma Hakkı

Cumhuriyet ile birlikte tüm vatandaşların hangi statüde olursa olsun sağlık hizmetinden yararlanma ve sağlıklı bir ortamda yaşama hakkı anayasa ile birlikte koruma altına alınmıştır. Bu kapsamda uzun müddet sağlık taramaları, bedava aşılamalar yapılmış ve bu hizmet sadece insanlarla da sınırlı kalmayarak veteriner hizmetlerini de kapsamıştır.

Eğitim ve Öğretim Hakkı

Herkesin eşit şartlarda eğitim almasını sağlayan haklar Cumhuriyet döneminde tanınmıştır. Bu sayede belirli bir zümreye özel olan okuma ve yazma tüm ulusa yayılarak toplumsal bilincin önü açılmıştır. Latin harflerinin kabulü ve okuma yazma oranının yüzde 3’lerden kısa sürede yüzde kırkların üzerine çıkartılmasıyla ve özellikle kız çocuklarının okumasına imkan sağlanmasıyla isteyen, istediği seviye ve kurumda okuma hakkı elde etmiştir. Bunda erken yaşta evlendirilen kız çocuklarının evlenmesini engelleyen medeni kanunların da büyük etkisi olduğu muhakkaktır. Hatta ihtiyaca binaen pek çok umut vadeden gencimiz, kızlı erkekli olarak yurt dışına tahsile gönderilmiş ve dönüşlerinde her biri bir atılımın öncüsü olmuştur.

Kadınlara Seçme ve Seçilme Hakkı

Kadının adının dahi olmadığı bir toplumdan, erkekler ile eşit şartlarda toplumsal yaşama katılma haklarından en önemlisi olan seçme ve seçilme hakkı Cumhuriyet döneminde verilmiştir. Fransa, İtalya, İsviçre gibi ülkelerden çok daha önce bir tarihte kadınlarımız hak ettiği haklara kavuşmuştur. O tarihlerde daha Avrupa’da pek çok ülkede bulunmayan bu hakkın yasalaşması Ulu Önder’in kalkınma ve sosyal adalet için çok önceden öngördüğü bir fikrin hayata geçmesidir.

Düşünce, Fikir, Toplantı ve Gösteri Özgürlüğü

Baskı altında tutulan, yasaklarla hapsedilen hak ve hürriyetlerin en önde gideni muhakkak muhalif grupların fikirsel itirazlarıdır ve eski dönemlerde tamamen yasak olan bu fikir üretişleri, Cumhuriyet ile tamamen özgürleşmiş, yasal sınırlar içinde olmak kaydıyla inkılapların oto kontrolü olarak algılanmıştır. Hangi düşünceye sahip olursa olsun insanların fikirlerini özgürce dile getirebilmesi Cumhuriyet ile beraber güvence altına alınmıştır.

Ayrıca herhangi bir sebep ile bireylerin düşüncelerini açığa vurmak amacıyla toplanabilmeleri ve yürüyüş yapabilmeleri özgürlüğü getirilmiştir. Anayasanın 25. Maddesi ile beraber farklı düşüncelerin özgürce bir arada barınabildiği bir ülkenin temelleri atılmıştır.

Din ve Vicdan Özgürlüğü

Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yaşayan tüm vatandaşların sahip olduğu inançlar konusunda serbest olduğunu, hiçbir dış müdahale ve zorlamaya tabi tutulamayacağı anayasada güvence altına alınmıştır. Günümüzde ne kadar yıpratılsa ve değeri yeni anlaşılsa da bu kanunun ve din özgürlüğünün en önemli güvencesi, tüm inançlara ortak uzaklıkta olan koruyucu görevdeki anayasamızda tanımlanmış laik bir yönetim sistemidir.

Kamuyu ve fertlerin vicdanlarını hür bırakan uygulamalarla hilafetten ve ona bağlı köhne kurumlardan kaynaklanan hata ve noksanlar giderilmiş, yargılama sistemi öncelikli olmak üzere dini değil medeni kanunlar egemen kılınmıştır. Ayrıca diğer din ve mezheplere tabi olanların durumu da bu sayede düzeltilmiş ve onlara da bu alanda gerekli haklar verilmiştir.

Özel Hayatın Gizliliği

Halkın özel hayatının hiçbir yasal güvence altında olmadığı ve nedensiz ihlal edilmesinin önüne geçilmesine engel olmak için vatandaşların özel hayatı Cumhuriyet döneminde güvence altına alınmıştır. Anayasa ile birlikte her vatandaş özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Açık ve ayıp aramama, yahut dokunulmazlık olarak da tercüme edilebilecek bu haklar ile izinsiz ve habersiz (zorunlu sebep veya mahkeme kararı olmadıkça) özel yaşamlara müdahale edilemeyeceği yasası kabul edilmiştir.

Dilekçe Hakkı

Hak aramanın en medeni göstergesi olan dilekçe hakkı hem mecliste hem sosyal yaşamda tamamen hür bırakılmış, gensoru ile iktidarlara ve dilekçeler ile ilgili kişi ve kurumlara yapılan müracaatlar maksatlı değil fakat faydalı mütalaa edilerek dikkate alınmış ve cevaplanmıştır. Halkın yönetimde hiçbir söz sahibi olmadığı ve denetleme mekanizmasında vatandaşın bulunmadığı bir yönetim şeklinden sonra, herkesin şikâyetlerini ve isteklerini yetkili makamlara ve TBMM’ye iletme hakkı Cumhuriyet ile beraber verilmiştir.

Konut Dokunulmazlığı

Cumhuriyet döneminden önce belli bir zümre dışında konut hakkı bölgedeki önemli kişilere bağlı olmak koşulu ile veriliyor ve gerekli görüldüğü zaman izin gerekmeksizin girilebiliyordu veya alıkoyulabiliyordu. Cumhuriyetin sağladığı en önemli kazanımlardan biri de hiç kimsenin konutuna izinsiz girilmemesini yasa ile güvence altına almak oldu. Haneler içinde olup bitenleri şahsilik ilkesine bağlayan Cumhuriyet rejimi, özgürlük alanlarını kişisel, ailevi, toplumsal, kamuya ait gibi ayrımlara bölüştürerek ve kamu haklarını esas alarak dokunulmazlıkları buna göre ayarlamış, her hal ve şartta yasalara uygun olma yani meşruluk kuralını titizlikle işletmiştir.

Basın Özgürlüğü

Basın özgürlüğü sahip olduğumuz en önemli hakların başında gelmektedir. Çünkü basın özgürlüğünün olmadığı yerde diğer hak ve özgürlüklerinizden haberdar olmamanın yanı sıra, onların elinizden alınıp alınmadığı hakkında da bilgi sahibi olamayabilirsiniz. Bu sebeple medya ve basın vasıtasıyla görüş ve düşüncelerini açıklayabilme, yayabilme hakkı anayasa tarafından güvence altına alınmıştır. İfade ve fikir özgürlüğünün daha resmi hali olan bu basın özgürlüğünün muhakkak ilk maddesi sansürlerin kaldırılması ve halkın haber alma hakkının geri verilmesidir.

Cumhuriyet dönemi bunu sağlamış, yalan ve kasıtlı olmamak, devlet sırlarını ifşa etmemek, kişisel dokunulmazlık ilkelerine tecavüz etmemek kaydıyla kısıtlamasız bir özgürlük sağlanmıştır. Bu kapsamda basılı veya sesli yayın yapma hakkı da tanınmış, İstanbul ve Ankara radyoları ile devlet eliyle haberler vatandaşlara doğru ve zamanında ulaştırılmıştır.

Adil Yargılanma Hakkı

Yasalarla koruma altına alınan kişisel hakların, yargılama sürecinde de adil olarak yürütülebilmesi için önlemler alınmış, avukat – savunma sistemleri geliştirilmiş, söze ve iki şahitle yetinilmeyerek delil şartı getirilmiş, kadı sisteminden bağımsız Türk mahkemelerine geçilmiştir. Bu sayede adalet mülkün temeli kabul edilmiş, suç ve ceza kavramları sözlü değil yazılı hukuk kurallarına tabi kılınmıştır. Bu sayede halka, hakkını arama hakkı da verilmiştir.

Kültürel Etkinlikler İcra Etme ve Bunlardan Yararlanma Hakkı

Sanat, tarih alanında özellikle ortaya konulan bu gaye kapsamında sınırsız bir teşvikle hem sanat üretme hem de bu sanatı sunma gayretleri kurumsallaştırılmış, halkın sosyal hak ve ihtiyaçlarına sadık kalınarak ve milli kültür ön planda tutularak müzikten tiyatroya, baleden senfoniye kadar pek çok alanda topluma sosyalleşme hakkı tanınmıştır.

İlginizi Çekebilir 👇

👉Her Yaşta Kariyer Planlaması Yapabilmeniz İçin 11 İpucu

👉Doğru Kariyer Planlaması Nasıl Yapılır?

Bizi Takip Edin: Öğrenci Gazetesi