Çölyak Hastalığı Nedir? Çölyak Hastalığı İle Nasıl Yaşanır?

Çölyak Hastalığı Nedir? Çölyak Hastalığı İle Nasıl Yaşanır? Çölyak Belirtileri Nelerdir? Çölyak Hastaları Ne Yer Ne Yiyemez? Bu hastalıktan mustarip olan kişiler Çölyak Testi Evde Nasıl Yapılır? Yetişkinlerde ve bebeklerde Çölyak Hastalığı Belirtileri gibi soruları araştırmakta. Gelin birlikte Glutensiz beslenme ve 7-15 günlük gibi Glutensiz diyet listelerini öğrenelim…

Çölyak Hastalığı Nedir?

Çölyak hastalığı, glüten alımına karşı bir bağışıklık tepkisidir ; zamanla, bu reaksiyon ince bağırsağın iç yüzeyine zarar veren ve bazı besinlerin emilimini engelleyen (malabsorpsiyon) iltihaplanmaya neden olur. Çölyak hastalığı, arpa, buğday ve çavdar gibi birçok tahılda bulunan bir protein kompleksi olan glüten alımına karşı vücudun bağışıklık tepkisine neden olan kronik bir otoimmün hastalıktır. Bağışıklık reaksiyonu, teşhis ve tedavi edilmezse, ince bağırsakta (ince bağırsak) iltihaplanmayı tetikleyerek besinlerin doğru şekilde emilmesini engelleyerek ilgili hastanın sağlığını tehlikeye atar.

Çölyak hastalarında glüten yemek, ince bağırsağı etkileyen bir bağışıklık tepkisini tetikler; bu tepkinin kalıcılığı, ince bağırsağın temel yapılarına, bağırsak villuslarına zarar veren bir iltihaplanmaya neden olarak bunların düzleşmesine ve sonuç olarak besinleri emememesine (malabsorpsiyon) neden olur. Bağırsak hasarı kilo kaybına, şişkinliğe ve bazen ishale neden olabilir.

Özellikle vitamin ve eser elementlerin malabsorpsiyonu sinir sistemi, kemik, üreme sistemi, kan sistemi gibi çeşitli organlarda hasara neden olabilir. Çölyak hastalığının spesifik bir tedavisi yoktur, tek etkili tedavi diyetten glütenin tamamen çıkarılmasıdır.

Çölyak Hastalığının Nedenleri Nelerdir?

Çölyak hastalığı, çocukluk döneminde bağırsak rotavirüs enfeksiyonu gibi çevresel bir tetikleyici veya gastrointestinal enfeksiyonlar veya gebelik gibi fizyolojik faktörler tarafından tetiklenen, genetik olarak yatkın deneklerde ortaya çıkan çok faktörlü bir hastalıktır . Çölyak hastalığı sıklıkla diğer otoimmün hastalıklarla (otoimmün tiroidit, tip 1 diabetes mellitus , romatoid artrit ) ve genetik sendromlarla (Down, Turner) ilişkilidir .

Çölyak Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Çölyak hastalığı kendini çok farklı şekillerde gösterir. Sıklıkla, ancak her zaman değil, mide-bağırsak rahatsızlıkları , örneğin

• ishal
• karın şişliği
• karın ağrısı
• mide bulantısı
• kusmak

Diğer genel semptomlar da olası bir çölyak hastalığının göstergesidir:

• kilo kaybı ve enerji
• iştah kaybı
• anemi ile demir eksikliği
• osteoporoz
• yerine getirilmemiş gebelik istekleri veya düşükler
• vitamin ve/veya mineral eksikliği

Çocuklarda çölyak hastalığı, yaşamın ilk yıllarında, genellikle sütten kesildikten sonra anne sütünden glüten içeren yiyeceklere geçtiklerinde gelişir . Zamanında fark edilmediği takdirde çocuklarda büyüme ve gelişme bozuklukları görülebilir . Çölyak hastalığı olan çocuklar genellikle ince yapılı, ağlamaklı ve çok hassastır

Çölyak Hastalığı Teşhisi

Çölyak hastalığı her yaşta ortaya çıkabilir. Çölyak hastalığı şüphesi varsa, önce IgA sınıfından sözde anti-transglutaminaz antikorlarının (Anti tTG) varlığını ve ayrıca serumdaki toplam IgA konsantrasyonunu kontrol etmek için bir kan testi yapılır. Eşit derecede önemli, ancak daha az kullanılan, anti-endomysiyal antikorlar (EMA) testidir. Antikorlar bulunursa kesinlik, daha sonra ince bağırsak biyopsisi ile verilir.

Bağırsak biyopsisi çölyak hastalığının teşhisi için sadece yetişkinlikte gerekli bir test olmaya devam etmektedir. Çölyak hastalığı sıklıkla kalıtsal olabileceğinden , semptomları olmasa bile birinci derece akrabalar (ebeveynler, kardeşler ve çocuklar) çölyak hastalığı için test edilmelidir. Muayeneden önce glütensiz bir diyete başlamamak çok önemlidir , çünkü aksi takdirde kanda antikorların varlığı artık tespit edilemez ve bu nedenle bir teşhis formüle edilemez!

Çölyak Hastalığı Tedavisi

Şu anda, çölyak hastalığı için mevcut tek tedavi, kalıcı ve katı bir glütensiz diyettir. Glutenin diyetten tamamen ve ömür boyu çıkarılması, hastalığın neden olduğu rahatsızlıkların ortadan kalkmasını ve her şeyden önce ciddi komplikasyonların önlenmesini sağlar.

Glutensiz beslenmenin dengeli ve çeşitli olması önemlidir. Bu, bir yandan, örneğin et, balık, yumurta, sebze, meyve ve sebzeler gibi doğal olarak glütensiz gıdaların mevcudiyeti sayesinde; diğer yandan, çölyak hastalığı olan kişiler için özel olarak formüle edilmiş glütensiz gıdaların piyasada artan mevcudiyeti sayesinde.

Yulaf, glütensiz diyette izin verilen bir tahıldır , ancak yemeden önce buğday tarafından kontamine olmadığından ve çölyak hastalığı hastaları tarafından tüketilmesi test edilmiş bir çeşit olduğundan emin olmalısınız. Sağlık Bakanlığı Ulusal Gıda Sicilinde yer alan ve çölyak hastaları için özel olarak formüle edilmiş yulaf bazlı gıda ürünlerinin kullanılması tavsiye edilir . Yulafın glütensiz bir diyete dahil edilmesi, hastalığın teşhisinin üzerinden iki yıl geçmeden tavsiye edilmez.

Glutensiz Diyet

Çölyak hastalığınız doktor tarafından tespit edildiğinden emin olduğunuzda, glutensiz diyete geçişte yardımcı olması için uzman bir doktor ve diyetisyene başvurmanız ve bunun dengeli olduğundan ve tüm besinleri içerdiğinden emin olmanız gerekir. ihtiyacınız olan besinler.

Çölyak hastalığı olan kişiler arpa , çavdar veya buğday içeren yiyecekleri yiyemezler . Bir kaşık makarna veya ekmek kırıntısında bulunan gibi az miktarda glüten bile çok rahatsız edici bağırsak rahatsızlıklarına neden olabilir. Tekrarlanan glüten tüketimi, değişen şiddette komplikasyonlara neden olabilir.

Gluten diyette gerekli değildir ve beslenme eksikliklerine neden olmadan elimine edilebilir. Artık piyasada, ambalajlarında “glütensiz” ibaresi bulunan çeşitli ürünler bulunmaktadır – çölyak hastaları için özel olarak formüle edilmiş makarna, pizza altlıkları , unlar, tatlılar, krakerler ve ekmek; ve “glütensiz” ibaresine sahip ürünler – çölyak hastalarına uygun, bunların arasında hazır çorbalar ve sebzeler, bazı tütsülenmiş etler, dondurmalar, içecekler bulabilirsiniz.

Satın aldığınız yiyeceklerin üzerindeki etiketleri her zaman kontrol etmeniz çok önemlidir , çünkü özellikle işlenmiş yiyecekler arpa maltı aroması ve modifiye nişasta gibi katkı maddelerinde glüten içerebilir. Son olarak, örneğin et, sebze, baklagiller , patates ve pirinç gibi birçok besinin doğal olarak glütensiz olduğu bilinmelidir.

Glüten içeren veya içermeyen gıdalar konusunda belirsizlik olması durumunda, faydalı listeler ( Çölyak diyetinin ABC’si ) yayınlayan İtalyan Çölyak Derneği’nin (AIC) sitesine başvurmak mümkündür. Şu anda İtalya’da ve dünyada glütensiz olarak sınıflandırılabilen ürünler, miktarı milyonda 20 parçadan (ppm) az olan ürünlerdir.

Çölyak Hastalığı İle Nasıl Yaşanır?

• Çölyak hastalığınız varsa, ömür boyu glutenden kaçınmanız gerekecek.
• Glutensiz bir diyet, durumun tek tedavisidir.
• Gluten buğday, arpa ve çavdar tahıllarında bulunur.
• Glutensiz diyette et, balık, meyve, sebze, pirinç ve patates gibi pek çok besini yiyebilirsiniz .
• Ayrıca glütensiz ikame gıdaları ve glüten içermeyen işlenmiş gıdaları da yiyebilirsiniz.
• Alerjen etiketlemeyi öğrenerek bir gıdada glüten olup olmadığını anlayabilirsiniz – kulağa korkutucu geliyor, ancak nasıl yapıldığını öğrendikten sonra buna alışıyorsunuz.

Glütensiz diyette, doğal olarak glütensiz herhangi bir gıdayı yiyebilirsiniz, örneğin:

• et
• balık
• meyve ve sebzeler
• pirinç
• patates
• mercimek.

Glutensiz Beslenme Nedir ve Kimler için Uygundur?

Glutensiz beslenme, gluten içeren besinlerin beslenme düzeninden tamamen çıkartılmasını ifade eder. Bu beslenme düzeni çölyak hastalığı ve gluten duyarlılığı bulunan kişiler için bir tedavi biçimi olarak tavsiye edilir. Glutensiz beslenmenin uygulanmasındaki amaç, hastalığın var olan belirtilerini kontrol altına almak ve hastaların yaşam kalitelerini artırmaktır. Yani glutensiz beslenme diyeti zayıflama amacıyla değil, tedavi amacıyla uygulanmaktadır.

Çölyak hastalığı veya gluten duyarlılığı olmayan bireylerin beslenme düzeninden gluteni çıkarmalarının kanıtlanmış bir faydası yoktur. Gluten içeren besinler, B grubu vitaminlerinden ve posadan yana zengin oldukları için gerçekten gerekmediği sürece glutensiz beslenmek önerilmemektedir.

Çölyak hastaları ve gluten duyarlılığı bulunanlar dışında, irritable bağırsak sendromu ya da diğer adıyla huzursuz bağırsak sendromu olan hastaların da bir bölümünün glutensiz diyete yanıt verdikleri bilinmektedir. Bunun haricinde, gluten ataksisi ve buğday alerjisinde de glutensiz diyet yapılması gerekir. İlaveten, bazı otoimmün hastalıklarda glutensiz diyetin faydalı olabileceğine dair zayıf da olsa kanıtlar mevcuttur.

Glutensiz Diyet Nasıl Yapılır?

Gluteni tamamen hayatınızdan çıkarmak sandığınız kadar zor değil. Ancak bunun için sağlıklı ve düzenli bir beslenme planı oluşturmanız gerekiyor. Vitamin ve minerallerce zengin, bol lifli, doğal, besleyici sebze ve meyveler; bitkisel protein kaynakları olan kuru baklagiller; tavuk, balık ve et çeşitleri; yumurta, peynir, süt ve yoğurt gibi besleyici hayvansal gıdalar, glutensiz beslenme modelinizin yapı taşlarını oluşturmalı.

Pek çok kişi için işin ana öğün kısmı kolay atlatılabilir olsa da çay kahve saatlerine eşlik eden hamur işi lezzetlere karşı koymak biraz daha zorlayıcı olabiliyor. Ancak paketli glutensiz yiyeceklere ulaşmak eskisi kadar zor değil. Eti Pronot’un sizlere sunduğu glutensiz kurabiye ve kek çeşitlerini çay keyfinize dahil edebilirsiniz. Ayrıca glutensiz un çeşitlerine yönelerek birbirinden farklı, lezzetli tarifler deneyerek de mutfağınızı zenginleştirmek elinizde.

Glutensiz Diyetin Püf Noktaları

Dr. Deniz Duman’ın uzman görüşüne göre, gluten hassasiyeti ya da çölyak hastalığı belirtilerinden şüphe duyuyorsanız paketli gıdaların hemen hepsinin içeriğinde yer alan glutenden uzak durmak için, işe satın aldığınız paketli gıdaların içeriklerini okumakla başlamalısınız. Kendinize alternatif bir beslenme planı oluşturmalı, kısa süreli diyet listelerini takip etmekten ziyade, sağlıklı beslenmeyi alışkanlık haline getirmelisiniz. Elbette bu süreçte çok sevdiğiniz hamur işlerinden uzak kalmak zorunda değilsiniz. Marketlerdeki glutensiz ürünleri sofranıza dahil edebilir, glutensiz un, glutensiz ekmek gibi gıdaları tüketebilirsiniz.

Glutensiz Diyette Nelere Dikkat Edilmelidir?

Glutensiz beslenme diyeti yaparken yetersiz lif alımından kaynaklı bağırsak sorunları yaşamamak adına, lif açısından zengin meyve ve sebze tüketimine oldukça önem göstermeniz gerekmektedir. Protein, vitamin ve mineral içeriği yüksek olan sebzeleri; yemeklerin, salataların veya sandviçlerin içerisine ekleyerek glutensiz beslenme sebebiyle alamadığınız bazı besin öğelerini telafi edebilirsiniz.

Glutensiz beslenirken mutfağınızda da birtakım önlemler almanız gerekmektedir. Un ve pasta mamulleri (kabartma tozu, maya, susam, haşhaş, vs.) gibi gluten içermeyen gıda maddeleri daima çok iyi paketlenmiş olmalı ve gluten içerikli gıda maddelerinden ayrı olarak üst raflarda muhafaza edilmelidir. Yemek pişirmeye başlamadan önce mutfak tezgâhlarının, mutfak aletlerinin, fırının, fırın tepsilerinin, çırpma telinin, yemek kaşıklarının güzelce temizlenmesi gerekir.

Böylece glutensiz diyet uygulayan kişiler için potansiyel bir çapraz bulaşma tehlikesini önleyebilirsiniz. Havadaki un, partikül bulaşmış mutfak araç ve gereçlerinin kullanılması ve yetersiz temizlik glutensiz ürünlerin çapraz bulaşmasının başlıca nedenleridir.

Glutensiz Diyette Kaçınılması Gereken Gıdalar

• Glutensiz diyetlerinizde, gluten içeren etiketli ürünlerden, buğday, arpa ve çavdar unları içeren ekmeklerden uzak durmalısınız
• Sosis, salam, hazır çorbalar gibi gıdalar, içerisinde inceltici ve yağ tutucu olarak gluten içerdikleri için bu besinleri de tüketmekten kaçınmalısınız.
• Bunlar dışında malt, malt aroması içeren biralar da glutensiz beslenirken tüketmemeniz gereken içeceklerdir.

Glutensiz Diyette Öğün ve Detoks Örnekleri

Glutensiz diyetinizde sofranızda olması gereken bazı ürünleri göz önüne alarak sizler için örnek bir diyet listesi hazırladık. Lif bakımından zengin meyve ve sebzeler ile siz de öğünlerinizi daha farklı planlayabilirsiniz.

• Sabah: Peynirli omlet + 1 dilim glutensiz ekmek
• Öğlen: Mercimek Çorbası + Mısır ekmeği + Yoğurt
• Ara Öğün: 1 Porsiyon meyve + 2 adet Ceviz içi + Yeşil çay
• Akşam: Haşlanmış tavuk + Sebzeli Kinoa salatası

Glutensiz diyet yaparken B grubu vitaminlerden ve gerekli posalardan mahrum kaldığınız için bağırsak veya hazım sorunları yaşayabilirsiniz. Bu sorunları yaşamamak için uygun detoks tariflerini öğünlerinize ekleyebilirsiniz. Aşağıdaki detoks tarifini uygulayarak bağırsaklarınızın hızlı çalışmasını sağlayabilirsiniz:

Bunun için 1 adet yeşil elma, 1 adet salatalık, 4-5 dal maydanoz, 1 bardak demlenmiş beyaz çay, 1/2 çay kaşığı toz zencefil, 1 tatlı kaşığı limon suyunu karıştırıp içebilirsiniz.

Gluten İçeren Yiyecekler Nelerdir?

Buğday, arpa, çavdar ve bu ürünlerin mahsullerinde bulunan gluten, bazen hiç tahmin etmeyeceğiniz gıdalar içerisinde karşınıza çıkabilir. Gluten, sadece tahılların içinde bulunmaz, aynı zamanda farklı amaçlarla kullanılabilen ve dışardan eklenilebilen bir protein kaynağıdır. Örneğin; yiyecekleri lezzetlendirmek için kullandığınız bir baharat karşımı ya da sosta glutene rastlayabilirsiniz. Bu sebeple, özellikle paketli, işlenmiş gıda alışverişlerinizde mutlaka ürün içeriğini okumalısınız.

Glutensiz beslenmede yapılan en büyük hatalardan biri de, farkında olmadan glutensiz ve glutenli gıdaları bir araya getirmektir. Un kavurduğunuz bir kaşıkla, sebze yemeğini karıştırmak ya da normal ekmekle tost yaptığınız bir tost makinesinde glutensiz ekmekle tost yapmak gibi ufak detaylara da dikkat etmelisiniz. Uzmanımız Dr. Deniz Duman, glutensiz diyet yaparken mümkün olduğunca yemek pişirmede kendinize ait araç/ gereçleri ayırmanızı, gluteni üzerinde uzun süre tutabilen tahta kaşıkları da kullanmamanızı öneriyor.

Gluten İçeren Yiyecekler Listesi

• Buğday Unu, Buğday Nişastası, Kahverengi Un, Kavuzlu Buğday, Buğday Özütü
• Çavdar, Arpa
• Ekmek, Pide ve Lavaş
• Pasta, Kek ve Turta
• Kahvaltılık Gevrek
• Kurabiye, Bisküvi ve Kraker
• Paketli Patates Kızartması ve Cips
• Bulgur, Kepek, İrmik
• Makarna, Erişte, Hububat
• Et Suyu, İşlenmiş Et
• Et veya Deniz Ürünü Taklitleri
• Baharat Karışımları
• Çorba ve Harçları
• Sirke (Tam damıtılmış sirkeler gluten içermez)
• Sakız
• Soya Sosu, Salata Sosları
• Soslu Kuru Yemişler
• Kuskus
• İrmik

7 Günlük Glütensiz Diyet Listesi

Glutensiz beslenmeyi tercih edenler veya gluten hassasiyeti olan kişilerin uygulayabileceği 7 günlük glutensiz diyet listesi sayesinde sizler de sağlıklı yaşamınızı destekleyebilirsiniz. Burada dikkat edilmesi gereken nokta bu diyetin tamamen zayıflamaya odaklı olmadığıdır.

1.Gün

Sabah Kahvaltısı

İlk gün sabah kahvaltısında glutensiz ekmek, çiğ sebzeler, kuru erik, beyaz peynir ve keten tohumu gibi gıdaları tercih edebilirsiniz.

Öğle Yemeği

Öğle saatlerinde acıkmaya başladıysanız mısır ekmeği, roka salata ve ızgara balık yiyebilirsiniz. Bu sizi akşam yemeğine kadar besleyebilecek özel bir menüdür.

Akşam Yemeği

Mevsim salataları ve lezzetli tavuk sotelerden oluşan menünüze pirinçli yayla çorbasını da ekleyebilirsiniz. Akşam yemeklerini kuruyemiş çeşitleriyle de zenginleştirebilirsiniz.

2. Gün

Sabah Kahvaltısı

Glutensiz kahvaltılık gevrekler, yarım yağlı süt, yaban mersini ve ceviz ile güne başlayabilirsiniz.

Öğle Yemeği

Öğle yemeğinde salatalık, unsuz mantarlı omlet, domates ve glutensiz ekmek tercih edebilirsiniz. Kalori açığınız oluşmuyorsa ekmeği listenizden çıkarabilirsiniz.

Akşam Yemeği

Yoğurt, zeytinyağlı pırasa ve mısır ekmeği ile akşam öğününüzü tamamlayabilirsiniz.

3. Gün

Sabah Kahvaltısı

Çiğ sebzeler, glutensiz ekmek, ceviz ve yarım yağlı peynir ile güne enerji dolu bir şekilde başlayabilirsiniz.

Öğle Yemeği

Glutensiz ekmek, çoban salata ve zeytinyağlı kuru fasulye ile oldukça besleyici bir öğle yemeği yiyebilirsiniz.

Akşam Yemeği

Diyetinize eşlik edebilecek yeşil salata, fırında balık ve pirinçli ezogelin çorba içerek günü tamamlayabilirsiniz.

4. Gün

Sabah Kahvaltısı

Maydanozlu lor peynir, zeytin, çiğ sebze, yulaf ezmesi veya granola tercih edebilirsiniz.

Öğle Yemeği

Pirinç pilavı, ekmeksiz köfte ve yeşillik salataları tokluk hissinizin akşam yemeğinize kadar devam edebilmesini sağlar.

Akşam Yemeği

Glutensiz ekmek, haşlanmış sebzeler ve kıymalı mercimek yemeğini yiyerek günü sonlandırabilirsiniz.

5. Gün

Sabah Kahvaltısı

Diyetinizde 5. güne ulaştıysanız artık bu programa yavaş yavaş alışmış olabilirsiniz. 1 kaşık reçel, taze sebzeler, yarım yağlı kaşar ve mısır ekmeği ile 5. güne başlayabilirsiniz.

Öğle Yemeği

Mevsim salatası, sebzeli fırında hindi ve unsuz mercimek çorbası ile öğleni tamamlayabilirsiniz.

Akşam Yemeği

Glutensiz ekmek, dereotlu cacık ve ıspanak yemeği ile lezzetli bir öğün geçirebilirsiniz.

6. Gün

Sabah Kahvaltısı

Glutensiz ekmek ve sebzeler ile biraz hafif kahvaltı yapabilirsiniz.

Öğle Yemeği

Mercimek çorbası ve mevsim salatası ile öğle yemeğinizi hazırlayabilirsiniz.

Akşam Yemeği

Ayran ve tavuklu sebze sote ile 6. günü sonlandırabilirsiniz.

7. Gün

Sabah Kahvaltısı

1 adet yumurta, elma, mısır ekmeği ve taze sebze ile güne başlayabilirsiniz.

Öğle Yemeği

Zeytinyağlı kabak, salatalık, domates çorbası ve yoğurt ile öğle yemeğinizi tamamlayabilirsiniz.

Akşam Yemeği

2 adet ceviz, ton balıklı salata ve domates çorbası ile diyetinizin 7. gününü enerji dolu bir şekilde kapatabilirsiniz.

👉 Şap Hastalığı Olan Hayvanın Sütü İçilir Mi? Şap Hastalığı Kaç Günde Geçer?

👉B17 Vitamini Nedir? B17 Vitamini Hangi Yiyeceklerde Var?

Bizi Sosyal Medya Hesaplarımızdan Takip Edebilirsiniz 👇

Instagram 

Twitter

Facebook